Analyse
Kennis over kansen, problemen en beleid is de brandstof voor het proces. Om slim in te kunnen grijpen is het nodig om eerst te weten wat de feitelijke situatie is en hoe die tot stand is gekomen. Begrijpen gaat ingrijpen vooraf. Het is niet mogelijk een goed plan te maken wanneer niet duidelijk is wat er in een gebied aan de hand is.
Van belang zijn:
- Gebiedsanalyse
- Trendanalyse
- Procedure-analyse
- Beleidsanalyse
- Actor-, krachtenveld- en netwerkanalyse
- Integratie van analyses
Gebiedsanalyse
Een goede gebiedsanalyse betreft alle elementen in het gebied. Wat tref ik aan in (en rondom) het gebied? Wat betekent dit voor een duurzame ontwikkeling van het gebied? De opgave, de karakteristieken van het gebied en de beschikbare tijd bepalen de diepgang van de analyse. De meest uitgebreide vorm volgt de lagenbenadering en rafelt ondergrond, netwerk en occupatie uit elkaar. De snelste variant is een consultatieronde langs vakspecialisten binnen de gemeente en de provincie. Andere bouwstenen zijn veldbezoek/-onderzoek, verhalen/geschiedenis (storytelling), oude kaarten/luchtfoto’s.
Uiteindelijk willen we weten met wat voor soort gebied we te maken hebben, wat zijn de kwaliteiten, wat maakt het bijzonder, met andere woorden wat is de identiteit van het gebied.
Trendanalyse
Een trendanalyse voor een gebied kan beginnen met een quick scan van studies van nationale planbureaus. Dat levert inzicht op in de belangrijkste maatschappelijke ontwikkelingen voor de langere termijn. Aandacht is nodig voor trends in duurzame ontwikkeling. Daarvoor bieden studies van planbureaus (met name Planbureau voor de leefomgeving), grote onderzoeksinstituten (RIVM, TNO, ECN) en beleidsnota’s van relevante departementen (I&M, EL&I) snel inzicht. De vragen zijn steeds: speelt of gaat deze trend in dit gebied spelen, wat werkt stimulerend of belemmerend, wat is nodig om katalyserend te werken.
Procedure-analyse
In een gebied komt veel wet- en regelgeving bij elkaar. Elk onderwerp, dat aan de orde is kent een stelsel van wettten, regels en besluiten met bijbehorende procedures. Door vroegtijdig in beeld te brengen wat relevante wet- en regelgeving is, welke eisen deze stellen en welke tijdsgevolgen deze hebbenis een meer realistisch procesontwerp op te stellen.
Beleidsanalyse
Een beleidsanalyse brengt in beeld wat beleid zegt over het gebied, over de ontwikkeling die voorgesteld wordt en hoe die gerealiseerd wordt (de middelen). Relevante beleidsplannen kunnen betrekking hebben op gebieden (structuurvisies van verschillende overheden, stroomgebiedbeheerplannen), thema’s breed, bijvoorbeeld verkeersbeleid, milieubeleid en economisch beleid en thema’s meer specifiek zoals geluid, bedrijventerreinen, fietsen, parkeren en afvalwater.
Actor-, krachtenveld- en netwerkanalyse
Een actoranalyse brengt relevante actoren systematisch in kaart. Wie zijn stakeholders en wie shareholders? Stakeholders zijn organisaties of personen die belang hebben bij een bepaalde ontwikkeling. Shareholders zijn organisaties of personen die daadwerkelijk financieel investeren en meedelen in kosten en opbrengsten.
De krachtenveldanalyse maakt de belangen en kracht inzichtelijk van de individuele actoren binnen een netwerk evenals de dynamiek in een netwerk. Een krachtenveldanalyse probeert achterliggende belangen van actoren te doorgronden en zicht te krijgen op hun machtsbronnen en de wijze waarop daarvan gebruik gemaakt kan worden.
Een netwerkanalyse brengt de relaties tussen actoren in kaart om zicht te krijgen op bestaande en mogelijke coalities, witte vlekken in het netwerk, bestaande structuren (o.a. overleg) waar gebruik van te maken is.
De analyses maken duidelijk wie er echt voor duurzaamheid wil gaan, wie daar welke middelen voor beschikbaar heeft, welke coalities op dit gebied beschikbaar zijn dan wel te vormen zijn.
Integratie van analyses
Voor de integratie van de analyses (convergeren) is een SWOT een handig middel.