Innovatie
A. Hoe schep je een innovatief klimaat bij duurzame gebiedsontwikkeling?
B. Hoe hou je een innovatief klimaat vast?
C. Hoe verwerk je innovaties in een mkba?
A. Hoe schep je een innovatief klimaat bij duurzame gebiedsontwikkeling?
De cultuur van een organisatie is hierin dominant. Vier aspecten zijn bepalend voor een innovatief klimaat (bij gebiedsontwikkeling):
1. inspirerend leiderschap met een visie die ook helder wordt verwoord
2.de juiste mensen met betrokkenheid bij het gebied, passie voor de visie en het talent om die visie verder vorm en inhoud te geven
3. een inspirerende leeromgeving gevoed door informatie, analyse, discussie, samenwerken, het beste in elkaar bovenhalen
4. het vermogen en de middelen om de brug te kunnen slaan van idee/concept naar uitvoering met o.a. een goed gevoel voor de “markt”.
Als in een organisatie deze vier aspecten gewaarborgd zijn dan gaat innovatie (bijna) vanzelf.
Toegespitst op duurzame gebiedsontwikkeling betekent dit:
Ad. 1
Een toonaangevend iemand met visie die dit op een gepassioneerde manier overtuigend weet neer te zetten en zo andere partijen op basis van inhoudelijke overtuiging weet mee te nemen. Het in een goede onderlinge balans kwaliteit toevoegen aan de 3 P’s en de ambities voor duurzame ruimtelijke ontwikkeling kunnen bouwstenen zijn van een dergelijke visie. Het helpt als duurzaam onderdeel uitmaakt van de missie van de organisatie.
Ad. 2
Een projectteam, met passie voor de visie en een diverse (o.a. multidisciplinair) samenstelling, dat in staat is een proces te organiseren waarin de visie geoperationaliseerd en geconcretiseerd wordt in nauwe samenwerking en samenspraak met belanghebbenden. Betrokkenheid bij het gebied is een belangrijke voorwaarde voor succes.
Ad 3
Een zodanig omgeving creëren waarin alle belanghebbenden vanuit de gezamenlijke visie elkaar stimuleren in een leeromgeving om te komen tot creatieve oplossingen voor maatschappelijke urgenties. Door kennis te delen groeit kennis. Van de leeromgeving maken deel uit communities of practice, ontwerpateliers, prijsvragen en andere vormen van creatieve concurrentie, pilotprojecten, (internationale) uitwisselingen en experimenten.
Ad 4
De middelen moeten beschikbaar zijn om het innovatieve idee of concept ook daadwerkelijk te kunnen realiseren c.q. succesvol in de markt te zetten. Dat betekent dat vroegtijdig verbindingen gelegd worden tussen idee en uitvoering, tussen visie en haalbaarheid/betaalbaarheid, tussen ambitie en marktvraag.
B. Hoe hou je een innovatief klimaat vast?
- Niet meer vastleggen in een ambitiedocument dan strikt nodig. Laat speelruimte voor de toekomst open. Gebiedsprocessen zijn te complex om voorspelbaar te zijn. Geef daarom niet het middel maar vooral het doel aan, leg het minimale vast en stimuleer extra’s (geef richting aan). Als het beter is, mag het altijd en zijn er middelen te vinden om het betere te realiseren.
- Krachtige coalities organiseren op hoge inhoudelijke ambities, die ook werkelijk gedragen worden en de drijfveer voor partijen zijn. Vanaf het begin moet hier een slimme strategie op gericht zijn mede vanuit het besef dat dit langjarig volgehouden moet kunnen worden.
- Tegengeluiden organiseren: andere c.q. frisse meningen laten zorgen voor verrijking van het proces.
- Aandacht voor de ondersteuning en communicatie van de ambities. Dit werkt twee kanten op, het schept verantwoordelijkheid, de hele wereld kent jouw ambities. Maar, bekendheid met ambities maakt mensen ook enthousiast, verbindt mensen en stimuleert het wij-denken. Daarom is het belangrijk om mensen zo vroeg mogelijk te betrekken.
- Successen in de uitvoering laten zien. Gebiedsprocessen kunnen lang lopen zeker in het bestaand stedelijk gebied. Door een stapsgewijze aanpak (bijv. deelgebieden/deelprojecten) is het goed mogelijk om successen zichtbaar te maken en mensen te overtuigen.
C. Hoe verwerk je innovaties in een mkba?
Gewenste innovaties op het gebied van duurzame ontwikkeling kunnen een plaats krijgen in een MKBA. De MKBA werkt met varianten. In die varianten kunnen duurzame innovaties verwerkt worden. De uitkomst van de innovatie is dan in feite een maatregel waarmee een effect bereikt wordt. Dit vraagt een behoorlijke mate van concretisering in termen van wat is de investering en wat is de opbrengst. Luchtkastelen worden doorgeprikt in een MKBA. Verder zal zeer duidelijk aangegeven moeten worden voor welk probleem de innovatie een oplossing is dan wel aan welk doel de innovatie(s) bijdraagt/bijdragen.
Een andere optie is om innovaties op een vergelijkbare wijze als risico’s en onzekerheden in een MKBA in te brengen namelijk via een scenarioanalyse. Kosten en baten van een project worden dan bepaald onder verschillende omstandigheden c.q. innovatieomgevingen.
Gezien de omvang en inspanning die nodig is voor een MKBA is dit een instrument dat beter functioneert als de varianten al redelijk uitgekristalliseerd zijn. Om toch eerder over de denkwereld en aanpak te kunnen beschikken van de MKBA is de MKBA-arena ontwikkeld. Een instrument dat in de verkenningsfase al toepasbaar is. DE MKBA-arena brengt met alle betrokkenen in beeld wat probleem- en doelstelling is, wat mogelijke interventies zijn om deze te behalen (dit kunnen innovatieve oplossingen zijn). Vervolgens worden ook de investeerders, de effecten van interventies en de incasseerders in beeld gebracht. Op deze wijze is al vroeg in het proces een verbinding tussen innovatie en MKBA te leggen.