Integratie van thema's
In een gebied komen verschillende thema’s samen als onderdeel van een maatschappelijke opgave. Daarom staan we in deze paragraaf stil bij een aantal vuistregels die altijd slim zijn om toe te passen en dwars door de thema’s snijden. Vervolgens behandelen we een aantal transformatieopgaven in stedelijke regio’s waarin verschillende thema’s samenkomen. Tot slot presenteren we een aantal zogenoemde gebiedssjablonen waarin vaak een thema dominant is, maar toch de uitdaging speelt om een slimme verbinding met andere thema’s aan te gaan om tot een duurzame gebiedskwaliteit te komen.
Samenhang tussen thema’s: altijd slim
Bij de uitwerking van de afzonderlijke thema’s is per thema aangegeven welke dilemma’s er spelen en is in de bijlage aangegeven hoe thema’s elkaar onderling kunnen versterken. Hieronder gaan we kort in op een aantal zaken die altijd nuttig zijn bij een duurzame ruimtelijke ontwikkeling. Met andere woorden, altijd slim om te doen, niet alleen vanwege een duurzame ontwikkeling maar ook om een gebied met een hoge kwaliteit te ontwikkelen.
Geef ruim aandacht voor de groene en blauwe structuren
Dit levert veel waarde op voor andere thema’s zoals: voorkomen van hittestress; wateroverlast; behoud van bodemwaarden; bevorderen van langzaam verkeer (fietsen en lopen); gezondheid, zowel gerelateerd aan milieu als aan beweging; verrijking van de biodiversiteit; hoge belevingswaarde,.
Stel de auto centraal
Dit lijkt een verkeerde benadering vanuit duurzaamheid. Echter gebieden met kwaliteit kunnen we alleen realiseren als rekening gehouden wordt met de auto. De auto is zeer dominant in het stedelijk gebied als veroorzaker van hinder, vanwege de ruimteclaim en de beeldkwaliteit en zal dit vermoedelijk ook nog lange tijd blijven. Dit betekent dat vanaf de start van een proces nagedacht moet worden over goede oplossingen voor het gebruik en het bezit van de auto. “De auto centraal in het proces in plaats van in het gebied” zou hierbij het motto moeten zijn. Andere kwaliteiten (en thema’s) krijgen hierdoor de ruimte.
Benut het water
Water is een belangrijk ontwerpelement voor stedelijke en ecologische functies. Het kan dienen als geleiding van langzaam verkeer, voor ecologische structuren en voor berging bij overvloedige regenval. Daarnaast verhoogt de aanwezigheid van water de waarde van vastgoed.
Kwetsbare groepen als kans
Leg bij het ontwerpen van de openbare ruimte en de langzaam verkeersstructuren de prioriteit bij de kwetsbare groepen, kinderen en ouderen. De ruimte is dan zeker veilig voor alle andere groepen. Hierdoor wordt het langzaam verkeer gestimuleerd en gaan mensen meer bewegen.
Ontwerp multifunctioneel
Plan alles in de ruimte bewust en geef alles minimaal twee functies, maar bij voorkeur meer. Bijvoorbeeld: buurtgroen zorgt voor verkoeling, voor beeldkwaliteit, biedt speelgelegenheid en is een stepping stone voor dieren naar de grotere verblijfsgebieden; parkeerterreinen dienen tevens als waterberging; de straat is ook bedoeld voor spelen en waterberging; een woning is om te wonen maar levert tevens een bijdrage aan de energievoorziening; een geluidwerende voorziening is tegelijkertijd een fietsenstalling, waterzuivering of energiecentrale. Maar vooral, voorkom dat er onbedoelde en ondoordachte restruimtes ontstaan. Het klinkt eenvoudig, maar het vraagt denkwerk en overleg om tot echte kwaliteitsverbetering te komen.
Lessen uit koploperprojecten (AgentschapNL)
Van stapeling van thematische ambities naar integratie en verbinding van thema’s en oplossingen
Bij stapeling van ambities bedoelen we het formuleren van afzonderlijke ambities op het gebied van energie, lucht, water, bodem, grondstofgebruik, verkeer, etc. die gezamenlijk opgeteld de ambitie van een gebied vormen. De werking die hiervan uitgaat is optimalisatie van thematische of sectorale doelstellingen en versnippering van de aanpak. De samenhang die kenmerkend is voor duurzame gebiedsontwikkeling raakt hierdoor uit het zicht. Duurzame gebiedsontwikkeling is meer op integratie en ontwikkeling gericht. Zorg dat in de ontwerpfase nagedacht wordt over de bijdrage die een thema levert aan de integrale leefomgevingskwaliteit en over beheer van het gebied op de lange termijn. Doelstellingen of ambities kunnen een bijdrage leveren aan integratie en verbinding van thema's en oplossingen.
Voorbeeld van zulk soort ambities/doelstellingen:
- Combineer functies
- Bv. Kabels en leidingen
- Stof van weg opvangen in berm en van bermplanten bio-energie maken
- Bouw flexibel.
- Denk nu al na over functies van de toekomst.
- Creëer verbindingen.
- Zowel voor mensen, voor dier als voor planten.
- Sluit kringlopen
- Maak werk met werk
- Lever netto energie en bouw klimaat neutraal
- Lever een bijdrage aan de kwaliteit van de leefomgeving. Van last naar lust.
- Verbeteren waterkwaliteit door waterzuivering
- Verbeteren luchtkwaliteit
- Verbeteren bodemkwaliteit
- Geen geluidsoverlast
- Maak gebruik van duurzame materialen
- Lever een bijdrage aan diversiteit in mobiliteit
- Bevorder sociaal economische structuur
- Versterking recreatie functie
- Aantrekken business
- Versterk de cultuur van het gebied
- Landschap maken tot verbindende schakel, en benutten waarden van
- kerkdorpen bv.
- Meerwaarde bieden aan jong en oud.
- Bevorderen landschapskwaliteit en biodiversiteit.
- Behoud van zichtassen.
- Werk met non-proven technology