Mobiliteit
Bereikbaarheid en infrastructuur hebben al eeuwenlang de identiteit van plekken bepaald of veranderd. Bijvoorbeeld de stationsomgevingen als drukke ontmoetingsplaatsen vaak ook in een historische setting of van recentere datum de bedrijventerreinen langs snelwegen met bijpassende loodsen voor een optimale logistieke dienstverlening. Ook een slechte bereikbaarheid kleurt gebieden (bijvoorbeeld rustige en stille dorpen en natuurgebieden). Omdat ons mobiliteitssysteem ook een aantal belangrijke negatieve effecten heeft is een transitie naar een duurzaam mobiliteitssysteem noodzakelijk. Duurzame mobiliteit is een wijze van vervoeren van personen en goederen, die:
- bewegingsvrijheid biedt (je kunt je altijd en overal verplaatsen hoe je wilt en binnen acceptabele tijd),
- beleving verrijkt en faciliteert (reizen is een aangename beleving),
- schoon en veilig is,
- verbindingen maakt tussen mensen en plekken en die gebruik maakt van ruimte, welke ook voor ander functies is te benutten (multifunctionele infrastructuur).
Deze voorwaarden garanderen optimale bereikbaarheid, milieuvriendelijkheid, betrouwbaarheid, veiligheid en betaalbaarheid (gebaseerd op Rotmans, 2010). Duurzame mobiliteit zorgt dat anderen niet beperkt worden in hun bereik. Verplaatsen moet kunnen, is zelfs een voorwaarde voor een goede gebiedskwaliteit, echter met een minimale overlast in het nu en met openhouden van de mogelijkheden voor duurzame ontwikkeling in de toekomst en duurzame verplaatsingen van anderen.
Mobiliteit in termen van zich kunnen verplaatsen is belangrijke smeerolie voor het functioneren van de samenleving. Mensen kunnen mede dankzij mobiliteit hun gewenste activiteiten uitvoeren. Mobiliteit zorgt voor ontmoeting en levert op die wijze sociale, economische en culturele kwaliteit. “Zonder transport staat alles stil” is een treffende slogan vanuit de transportondernemers. Bereikbaarheid is een basale voorwaarde voor economische centra om zich te ontwikkelen.
Echter vele verplaatsingen gaan gepaard met overlast:
- Hinder in de vorm van geluid, trillingen, emissies die de luchtkwaliteit verminderen, etc.
- Onveiligheid in de zin van verkeersveiligheid en externe veiligheid (o.a. vervoer gevaarlijke stoffen)
- Grootschalig gebruik van brandstof met een hoge CO2 uitstoot met als gevolg klimaatverandering.
- Negatieve impact van het mobiliteitsysteem (van infrastructuur tot vervoermiddel) op de ruimte en het ruimtegebruik: ruimtebeslag (o.a. voor geparkeerde auto’s en milieuzones rondom infrastructuur), de kwaliteit van de openbare ruimte en de barrièrewerking van infrastructuur.
- Sociale kwaliteiten zoals spelen op straat en veilig verplaatsen voor ouderen komen onder druk te staan door een groeiende (auto)mobiliteit.
- Afname van het bereik van mensen die door nieuwe infrastructuur en het gebruik van infrastructuur beperkt worden in hun bereik (barrières, grotere omrijafstand om infrastructuur over te steken, etc.).
Leefkwaliteit, veiligheid, bereikbaarheid en ruimtegebruik zijn in de verbinding tussen ruimte en duurzame mobiliteit cruciale begrippen evenals de voorzieningen in een gebied om duurzame mobiliteit te faciliteren. Daarom zijn ambities geformuleerd over de leefkwaliteit in woonomgevingen, de risico’s van burgers in en door het verkeer, de barrièrewerking van infrastructuur en de gevolgen die dat heeft op het bereik van burgers, de faciliteiten in het gebied voor duurzame mobiliteit, de mogelijkheden om infrastructuur multifunctioneel te gebruiken en de bereikbaarheid van economische centra.