Bijlagen
1. Schaalniveau
Op elk schaalniveau moeten we keuzes maken voor een klimaatbestendige ontwikkeling. Omdat de effecten van klimaatverandering voor een groot deel raken aan onze waterhuishouding hebben de belangrijkste keuzes in eerste instantie ook te maken met het watersysteem. De locatiekeuze is hierbij een belangrijke keuze op het hoge schaalniveau, bijvoorbeeld functies op de juiste plek vanuit waterveiligheid, verdroging of verzilting. Binnen de locatie is deze keuze opnieuw belangrijk.
Op het laagste schaalniveau gaat het om slim inrichten en ontwerpen. Hoe kunnen we optimaal gebruik maken van het regenwater zonder overlast, hoe zorgen we voor voldoende schaduw, hoe voorkomen we oververhitting en welke vegetatie past bij een veranderend klimaat.
- Keuzes op voor het verbeteren van de waterveiligheid (bijv. peilverhoging IJsselmeer, afsluiten of openen van zeearmen) worden op nationaal niveau genomen. Bij ruimtelijke ontwikkelingen dienen we rekening te houden met deze keuzes. Enerzijds volgend door de locatiekeuze en het ruimtelijk programma af te stemmen op besluiten over waterveiligheid. Anderzijds dienend door ingrepen ten behoeve van de waterveiligheid niet onmogelijk, ingewikkeld of extra duur te maken.
- Houdt bij de locatiekeuze rekening met toekomstige effecten van klimaatverandering. Zorg ervoor dat functies op de juiste plek komen, vermijd voor stedelijke functies bijvoorbeeld overstromingsgevoelige gebieden. Dit kan strijdig zijn met de wensen vanuit andere thema’s zoals mobiliteit. Zorg dat er een bewuste keuze wordt gemaakt waarbij de consequenties van de keuze op de korte en lange termijn meegewogen worden.
- Bij het indelen van locaties speelt wederom de vraag wat de juiste plek is voor de verschillende functies. Het accent verschuift hier van waterveiligheid naar het voorkomen van overlast. Speciale aandacht is nodig voor water en groenstructuren.
- Ontwerp en bouw slim zodat (onzekere) effecten van klimaatverandering niet tot achteruitgang van de kwaliteit van het gebied leiden. Compenseer op dit niveau eventuele mindere kwaliteiten van de locatie (ophoging, drijvende woningen etc.). Bedenk vooral hoe klimaatbestendig bouwen een bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van het gebied als geheel.
2. Haalbaarheid
Er zijn geen grote technische belemmeringen die de klimaatbestendige ontwikkeling van gebieden in de weg zou kunnen staan. Beperkingen liggen in de beschikbare ruimte voor groen, water en optimale positionering van functies.
3. Betaalbaarheid
Kosten:
- Ruimte. Een klimaatbestendige ontwikkeling kan meer ruimte vragen voor waterberging, groen, waterafvoer, waterkerende voorzieningen etc.
- Aangepast bouwen, meer materiaal, andere (duurdere) technologie
- Beheer (bemaling, monitoring etc.)
Baten:
- Geen toekomstige economische schade als gevolg van extreme weersomstandigheden (regen, hitte)
- Mogelijk korting op verzekeringspremie, vanwege minder kans op schade als gevolg van wateroverlast
- Meer kwaliteit in gebied (door water, groen en koelte) en daardoor hogere opbrengst voor vastgoed
Slimme financiering
- Een klimaatbestendige ontwikkeling is niet alleen voor nieuwe bewoners en gebruikers gewenst maar ook voor partijen die verantwoordelijk zijn voor het beheer van een gebied (gemeente en waterschap) en die opdraaien voor de kosten als gevolg van schade (gezondheid of economisch) door klimaatverandering. Gedurende het proces kan gekeken worden of er een ontwikkeling mogelijk is die op de lange termijn voor alle partijen voordeel oplevert. Als dat zo is wordt het voor alle partijen aantrekkelijk om mee te financieren in een klimaatbestendige ontwikkeling.
4. Bruikbare instrumenten
- Watertoets om waterveiligheid te garanderen
- Klimaatscan (Xplorelab Zuid-Holland).
- Klimaatmodule DPL
- Klimaatwijzer
- (Provinciale) klimaatatlas
5. Onderlinge versterking
Het thema klimaatbestendig heeft veel gemeen met de thema’s groen, water en energie. Het is noodzakelijk om bij de ontwikkeling van gebieden deze thema’s met elkaar te verbinden en te onderzoeken hoe een klimaatbestendige ontwikkeling ongemerkt plaats kan vinden door te werken aan een mooie en aantrekkelijke groen en waterstructuur.
Bij het tegengaan van verzilting ligt een relatie met de thema’s ondergrond en water. Zoute kwel vanuit de ondergrond dient een punt van aandacht te zijn bij ingrepen in de ondergrond en het watersysteem.